آفتاب نیوز :
تغییر مبنای محاسبه مستمری از 2 سال به 5 سال از تصمیمات بحث برانگیز لایحه هفتم قانون توسعه است. مصوبه ای که گفته می شد با اعتراضات فراوان از متن پیش نویس لایحه هفتم حذف شد اما برخی نمایندگان همچنان از آن دفاع می کنند.
علی اصغری عابستانی عضو کمیسیون اجتماعی شورای اسلامی با تاکید بر اصلاح پارامترهای صندوق اجتماعی گفت: وقتی می گوییم به عنوان مثال مستمری به جای 2 سال باید 5 سال باشد، دلیل آن است. این است که ما می خواهیم از فساد بزرگ در این جلوگیری کنیم. این مدل 2 سال است که وجود دارد، خلاص شویم، حالا برای اینکه مردم 28 سال حقوق یکسانی دریافت نکنند، در 2 سال گذشته یک حقوق دریافت می کنند. موقعیت غیرواقعی با زدوبند، حقوق بالا و بعد این حقوق بالا را سال‌ها در صندوق بار می‌کنند.»
عنابستانی البته ادامه داد: با اعمال همسان سازی می توان از مشکل کاهش دستمزد بازنشستگان جلوگیری کرد. وی گفت: در بحث افزایش میانگین حقوق از 2 سال به 5 سال به این موضوع اشاره کردیم که باید به گونه ای اجرا شود که حقوق بازنشستگان حداقل 90 درصد در زمان شروع به کار باشد. یعنی بحث برابری که بازنشستگان به دنبال آن هستند.»
علی ریزو حیدری (کارشناس مسائل تامین اجتماعی) در خصوص صحبت های این نماینده مجلس و همچنین تغییر مبنای محاسبه مستمری به خبرگزاری ایلنا گفت: ابتدا مثالی می زنم; تصور کنید در بانک سپرده گذاری کرده اید، اگر به شما بگویند در دو سال آخر سپرده به شما پاداشی معادل مدت سپرده گذاری بر اساس دو سال گذشته به شما تعلق می گیرد، چه می کنید؟ برای دریافت پاداش ده ساله بر اساس دو سال گذشته باید سعی کنید پس انداز را در دو سال گذشته افزایش دهید. در تامین اجتماعی هم همین اتفاق می افتد. یعنی بر اساس دو سال آخر بیمه به شما پرداخت می شود. فرقی نمی کند در 28 سال گذشته چه درآمدی بابت بیمه پرداخت کرده باشد، برای تعیین مستمری، دو سال گذشته را در نظر می گیرند. خب مشخص است که از آنجایی که دو سال گذشته مبنا است، بیمه گذاران مانند قاعده پس انداز که به شما گفتم عمل می کنند، یعنی سعی می کنند درآمد حق بیمه خود را تا حد امکان افزایش دهند.
وی ادامه داد: این یک اتفاق طبیعی است و نیاز به محاسبات پیچیده ندارد، توافق به هر قیمتی انجام می شود. این ظرفیت قانونی است که می تواند در ماهیت خود فساد ایجاد کند. اما قانونگذار در زمانی این قانون را نوشت که نرخ تورم چندان بالا نبود. وقتی درآمد اسمی امسال ما نسبت به سال گذشته 40 درصد افزایش پیدا می کند، طبیعی است که میانگین اسمی بیمه گذاران دو سال اخیر نیز افزایش پیدا کند.
این کارشناس تامین اجتماعی تاکید کرد: زمانی که این قانون را نوشتند، تصور می کردند که نرخ تورم تک رقمی و با اعداد کمی افزایش می یابد. در آن شرایط نسبت به میانگین دو سال گذشته هیچ مشکلی وجود نداشت. اما وقتی تورم به این صورت بالا می رود طبیعی است که انسان در دو سال اخیر درآمد خود را تا حد امکان افزایش دهد.
در چنین شرایطی چه باید کرد؟ حیدری در پاسخ به این سوال می گوید: سیستم امتیازی و کل پرداختی حق بیمه باید تغییر کند. یعنی اگر فردی در مدت بیمه حق بیمه بیشتری بپردازد، مزایای بیشتری دریافت می کند و اگر مبلغ بیمه در این مدت کمتر باشد، کمتر دریافت می کند. در واقع مبنای تعیین مستمری دو سال آخر نیست، بلکه مدت زمان بیمه است.
وی گفت: این مدل سیستم پرداخت حق بیمه را به سمت درآمد واقعی سوق می دهد. یعنی اگر فردی بداند که پرداخت حق بیمه در زمان بازنشستگی بر حقوق بازنشستگی تاثیر می گذارد، از همان سال اول، فرد اقدام به اعلام حق بیمه واقعی یا درآمد واقعی می کند. در این شرایط عدالت بیمه برقرار می شود و هرکس پول بیشتری داده و کمک بیشتری کرده باشد از مزایای بهتری برخوردار خواهد شد.
این کارشناس مسائل تامین اجتماعی در مورد مبنای پرداخت بیمه در 5 سال گذشته گفت: ما می گوییم این موضوع باید بر اساس یک شاخص مشخص محاسبه شود. بدون شک بر اساس درآمد اسمی در 5 سال گذشته پرداخت بیمه باعث کاهش مستمری با توجه به افزایش نرخ تورم می شود. من قصد دارم موضوع را بر اساس شاخص حداقل دستمزد در نظر بگیرم. یعنی مثلا در 5 سال گذشته چه درآمدی از پرداخت حق بیمه بیمه شده کسر شده بر حداقل دستمزد آن سال تقسیم کنید و یک ضریب درست کنید و ضرایب را با هم جمع کنید نه اعداد. ضریب تأثیر مخربی بر حقوق بازنشستگی ندارد. مثلاً اگر میانگین جمع ضرایب 5 سال گذشته یک و نیم برابر حداقل دستمزد باشد، در سالی که می خواهند مستمری تعیین کنند، حداقل دستمزد را نگاه کنند و مستمری تعیین کنند. نصف این مقدار است
در مورد صندوق بازنشستگی در 5 سال گذشته چه طرحی در مجلس مطرح شده است؟ حیدری در پاسخ به این سوال گفت: در مجلس گفته شد که مستمری های اسمی 5 سال گذشته را جمع آوری می کنیم که باعث کاهش مستمری می شود. کل درآمد 5 سال گذشته و گرفتن معدل از آن اشتباه و به ضرر پرداخت کنندگان بیمه است. با توجه به اینکه نرخ تورم در این چند سال به شدت افزایش یافته است، این امر منجر به کاهش قابل توجهی در میزان مستمری خواهد شد.
وی افزود: همچنین در این طرح گفتند که پس از دریافت میانگین حقوق 5 سال آخر بیمه گر، میانگین افزایش حقوق سه سال گذشته را در نظر گرفته و به عددی که با گرفتن به دست می آید، اضافه می کنیم. میانگین را در نظر بگیرید. از حقوق 5 سال و پایه مستمری گرفته می شود. آنها محاسبه کردند و متوجه شدند که این منجر به کاهش میزان مستمری می شود که بر اساس پرداخت های بیمه طی دو سال گذشته بوده است.
این کارشناس تامین اجتماعی تصریح کرد: این لایحه علاوه بر کاهش مستمری ها تبعات دیگری نیز دارد. اگر فردی به دلایلی بیکار باشد و به صندوق بیمه بیکاری بپیوندد و از طریق این صندوق برای بازنشستگی اقدام کند و یا بین سالهای آخر کار چندین سال فاصله باشد، مستمری فرد افزایش چشمگیری خواهد داشت. کاهش می یابد. این ملاحظات در فرمول ارائه شده توسط مجلس لحاظ نشده بود و برای کارگران به شدت مضر بود.
حیدری گفت: آن چیزی که عرض کردم، یعنی تعداد کل بر اساس شاخص خاصی که توضیح دادم، این مسائل و مشکلات را نداشت و به سری پرداخت های پرداخت کنندگان بیمه پرداخت.
این کارشناس تامین اجتماعی در پاسخ به این سوال که آیا می توان با همسان سازی مشکل کاهش مستمری را که با احتساب پرداخت های اسمی بیمه در 5 سال گذشته ایجاد می شود، حل کرد، گفت: زمانی که پرداخت انجام شود. انصافاً نیازی به تناسب نیست. تناسب برای جبران قدرت خرید از دست رفته استفاده می شود، اما زمانی که ما مطابق با لیاقت یک فرد پرداخت می کنیم، نیازی به تناسب نیست. در واقع، چیزی که توسعه‌دهندگان می‌خواهند انجام دهند این است که تاخیر مزمن در فرمول ایجاد کنند، و سپس در نقطه‌ای آن را دوباره به‌روزرسانی کنند تا این تاخیر جبران شود. این چیه؟ اگر از ابتدا پرداخت بر اساس واقعیت و عدالت انجام شود و حقوق بازنشستگی هر سال بر اساس نظام حقوقی و قوانین افزایش یابد، دیگر نیازی به سهمیه بندی نداریم.
